معرفی جشن های باستانی ایران؛ جشن آبانگان

جشن گرفتن بخش جدایی ناپذیر از زندگی ایرانیان باستان بود به صورتی که در هر ماه حداقل یک روز را جشن می گرفتند. این جشن ها علاوه بر اینکه زمینه شادی و نشاط را در بین مردم فراهم می کرد، نوعی آیین مذهبی بود که در آن بابت نعمت هایی که پروردگار به انسان داده است شکرگزاری و قدردانی می شد. این جشن ها به نوعی وحدت را بین مردم افزایش می داد و سبب میشد تا شاخص های یکسان اجتماعی برای همه مردمی که در سرزمین ایران زندگی می کردند ایجاد شود. یکی از از این جشن ها که در 10 آبان هرسال برگزار می شود، جشن آبانگان است. در ادامه به بررسی این جشن باستانی ایرانیان می پردازیم؛

تاریخچه جشن آبانگان

آبانگان از دسته جشن های باستانی ایران است که با همسان شدن نام روز و ماه جشن گرفته می شود. در فسلفه برگزاری این جشن آمده است که برای ستایش و نیایش آناهیتا یا آناهید، ایزدبانوی آب‌های روان، ایرانیان اقدام به برگزاری این جشن می کردند. اما در کنار این عنصر مرکزی ،روایت های و داستان هایی که آمیزه تاریخ و افسانه است را برای شروع برگزاری این جشن ذکر کرده اند. در داستانی آمده است که در این روز «زو»- فتحه ز و سکون و- پسر طهماسب از سلسله‌ی پیشدادیان به پادشاهی رسید. این پادشاه بود که در زمین حکومت خود مردم ایران را به کندن قنات ها، نهرها و بازسازی آن‌ها فرمان داد.

همچنین در همین روز بود که به کشورهای هفت‌گانه تحت فرمانروایی امپراطوری ایران خبر رسید که فریدون، بیوراسب (ضحاک) را اسیر کرده و خود به پادشاهی رسیده است. در روایت دیگرى در خصوص ریشه این جشن آمده است كه پس از هشت سال خشكسالى، در ماه آبان باران آغاز به باریدن كرد و خشکسالی پایان یافت و مردم ایران از آن زمان جشن آبانگان را برگزار کردند.

بر اساس روایتی دیگر بین ایران و توران جنگ های طولانی در گرفت و سرانجام «زو»- فتحه ز و سکون و- پسر طهماسب بر افراسیاب تورانی که کاریزها و نهرها را ویران کرده بود، پیروز شد و دستور داد کاریزها و نهرها را لایروبی کنند آب در کاریزها روان گردید. مردم نیز این پیروزی و روان شدن آب در کاریزها را جشن گرفتند.

آناهیتا، ایزدبانویی محبوب

آناهیتا ( ناهید، آناهید یا اَردَویسور آناهیتا -ardwisarā Anāhitā-)، یکی از ایزدبانوان ایران باستان است که اهمیت زیادی در جامعه آن روز داشت. یشت پنجم اوستا این ایزد بانو را چنین توصیف کرده است:« زنی جوان، خوش اندام، بلند بالا، زیبا چهره، با بازوان سپید و اندامی برازنده، کمربند تنگ بر میان بسته، به جواهر آراسته، با طوقی زرین بر گردن، گوشواری چهارگوش در گوش، تاجی با سد ستاره ی هشت گوش بر سر، کفش هایی درخشان در پا، با بالاپوشی زرین و پرچینی از پوست سگ آبی.» درباره آناهیتا آمده است که گردونه­ای دارد با چهار اسب سفید. اسبهای گردونه­ او ابر، باران، برف و تگرگ هستند. جایگاه او بلندترین طبقه آسمان است و فرمان بارش باران و برف را می دهد. این ایزدبانو بر کرانه دریاچه ها خانه ای زیبا با صد پنجره درخشان و هزارستون خوش تراش دارد. شاید به همین علت بود که معمولا نیایشگاه‌های آناهیتا را در كنار رودها می ساختند. آناهیتا همتای ایرانی «آفرودیت»، الهه عشق و زیبایی در یونان و «ایشتر»، الهه بابلی در بین النهرین است.

از میان معابد و نیایشگاه هایی که برای آناهیتا ساخته شده بود، معابد همدان، شوش و كنگاور از همه مجلل‌تر بوده است. معبد آناهیتا در مرکز شهر کنگاور در مسیر همدان به کرمانشاه قرار دارد.  اردشیر بابكان سرسلسله ساسانی خود، نگهبان معبد آناهیتای استخر بوده است. از دوره اشكانیان نیز سكه‌هایی با نقش این ایزد‌بانو به جا مانده است.

آیین های جشن آبانگان

ایرانیان در این جشن نیز مانند سایر جشن ها لباس نو و زیبا می پوشیدند و خود را می آراستند. به آدریان ها(آتشکده ها) می رفتند و آناهیتا ایزدبانوی آب و باروری را ستایش می کردند. آنها به کنار جوی ها، نهرها و قنات ها می رفتند و با خواندن دعاهای مخصوص این روز، اهورامزدا را پرستش نموده و از او فراوانی آب و نگهداری از آن را استدعا می کردند. مردم بعد از این نیایش ها شادمانی می کردند و جشن می گرفتند. در جشن های ایران باستان شادی و تفریح همواره توأم با ستایش اهورامزدا بود. اگر در روز جشن آبانگان باران می بارید، جشن آن سال  به مردان اختصاص می یافت و آنها به درون آب رودخانه رفته و در آب تن و جانشان را می شستند اما در صورت نباریدن باران، آبانگان آن سال متعلق به زنان بود. بخشش به بینوایان و زیردستان در این جشن نیز مانند بسیاری از جشن های باستانی ایرانیان وجود داشت.

یکی دیگر از بخش های این جشن خواندن بخشی از کتاب اوستا  بود که سرودهای آردوی سوره نام دارد. این بخش در وصف آناهیتا ایزدبانوی آب است و از او به عنوان حیات‌دهنده، تصفیه‌کننده، مایه سلامتی و قدرت‌دهنده یاد می‌شود. ناگفته پیداست که این صفات را ایرانیان از آب برگرفته بودند و به آناهیتا نسبت می دادند.

جایگاه آب در فرهنگ ایران باستان

واژه‌ی «آب» که جمع آن «آبان» است در اوستا و پهلوی «آپ» و در فارسی هخامنشی «آپی» می‌باشد. برای ایرانیان باستان آب پس از آتش مقدس ترین عنصر طبیعت بود و آلوده کردن آن همچون عناصر اصلی دیگر در دین زرتشت و فرهنگ ایرانیان کاری ناشایست بود. امروزه نیز ایرانیان از میهن و زادگاه با ترکیب «آب و خاک» نام می برند که این نشانگر اهمیت این عناصر برای آنهاست. هرودت مورخ شهیر و نامدار یونانی احترام ویژه ایرانیان برای آب را تایید نموده و استرابون جغرافی دان درباره آن می نویسد:« ایرانیان در آب روان، بدن خود را شستشو نمی دهند و در آن لاشه، مردار و آنچه که نا پاک است نمی اندازند.» امروزه نیز آب در میان ایرانیان دارای اهمیت زیادی است و با توجه به قرار گرفتن کشور ما در یکی از خشک ترین مناطق دنیا، اهمیت این عنصر حیاتی نیاز به توضیح بیشتر ندارد. از همیتی که آب برای نیاکان ما داشت، می توانیم دریابیم که جشن آبانگان، که جشنی مخصوص آب و ایزدبانوی آن است، چه میزان برای مردم ما دارای اهمیت بوده است.

در همه جشن های ایرانیان تقدیم کردن هدایا، بخش جدایی ناپذیری از جشن بوده است. رسم نیکویی که باعث توزیع شادمانی بین همه شده و زمینه نشاط را در خانواده و اطرافیان ما فراهم می کند.پس نیکوست که ما نیز مانند نیاکان خود این رسم هدیه دادن را پاس بداریم و از هر فرصت و بهانه ای برای هدیه دادن به یکدیگر استفاده کنیم. اگر به دنبال یک گزینه مناسب برای هدیه دادن به عزیزان خود هستید، یک رز بالبینگ زیبا، یا یک تندیس چهره نوری می تواند یک گزینه بسیار عالی باشد. شما می توانید این محصولات را در همین سایت سفارش دهید.