معرفی جشن های باستانی ایران؛ جشن آذرگان

جشن گرفتن، بخش جدانشدنی از فرهنگ مردم ایران باستان بوده است و امروزه نیز، مردم ما مناسبت های مختلف ملی، مذهبی و سیاسی را جشن می گیرند. ایرانیان معمولا جشن ها را به صورت همگانی برگزار می کردند و با حضور در کنار اقوام و دوستان یا حتی در اماکن عمومی مانند میادین بزرگ شهر یا محل های مذهبی مانند مسجد و آتشکده، به برگزاری جشن و برپایی مراسمات مربوط به آن می پرداختند. همانطور که در مطالب گذشته نیز به آن اشاره کردیم، ایرانیان باستان، حداقل یک روز در هر ماه را جشن می گرفتند و این جشن مختص روزی بود که نام روز و ماه همسان  می شد. این بار به سراغ جشن آذرگان رفتیم که در نهمین روز از نهمین ماه تقویم ایران برگزار می شود. در ادامه با ما باشید تا بیشتر با جشن آذرگان آشنا شوید.

فلسفه آذرگان

همانطور که می دانید آذر به معنای آتش است و جشن آذرگان، جشن آتش است. آذر در اوستا «آتَر/ آتَرش»، در زبان پهلوی «آتُر / آتَخش» و در فارسی امروز «آذر / آتش» است. آذر، ایزد و امشاسپندان نگاهبان آتش است. آتش یکی از عناصر(آخشیج) چهارگانه است که ایرانیان، مانند بسیاری از اقوام و فرهنگ های دنیا آن را مقدس شمرده و دارای اهمیت می دانستند و در واقع مقدس ترین عنصر برای ایرانیان بود. نیکان معتقد بودند آتش پاک است پس نباید آن را به چیزی آلوده کرد. در دین زرتشت نیز در خصوص تقدس آتش صحبت شده است و زرتشتیان در محلی به نام آتشکده، اهورامزدا را عبادت می کنند. پختن غذا، حفظ انسان از سرما، حیوانات درنده و تاریکی شب در زمانه ای که روشنایی دیگر جز نور چراغ وجود نداشت را می توان دلایلی دانست که نیاکان ما احترام ویژه ای برای آتش قائل بودند. یکی از دلایل برگزاری جشن آذرگان را می توان شروع فصل سرما در ایران دانست، چرا که با به پایان رسیدن ماه آبان، هوای پاییز رخت بر بسته و سرمای زمستان کشور را فرا می گرفت و ایرانیان با افروختن آتش، سعی می کردند از سرما در امان بمانند.

در جشن آذرگان چه می گذشت؟

در جشن آذرگان مردم با شیرینی ها و خوراکی های خوشمزه از یکدیگر پذیرایی می کردند. در آیین زرتشت، مشورت کردن در روز جشن آذرگان، خوش یمن تلقی می شد و انجام آن به مردم توصیه می شد.به همین دلیل بود که بسیاری از مردم تصمیم گرفتن در خصوص مسائل مهم را به روز جشن آذرگان موکول می کردند. در این جشن نیز مانند اکثر جشن های باستانی، نیاکان ما خانه های خود را مرتب می کردند و برای پذیرایی از مهمان آماده بودند. آنها لباس های سفید می پوشیدند و خود را می آراستند. آتشکده ها نیز که محل اصلی برگزاری این جشن بود، آذین بسته و تزئین می شد تا برای حضور مردم آماده باشد.

در روز جشن آذرگان برخی از مردم در خانه ها یا روی بام ها آتش روشن می کردند و دور آن جمع شده و به شادی و پایکوبی مشغول می شدند. همچنین مردم در روز جشن آذرگان در آتشکده ها جمع می شدند و با خواندن پنجمین نیایش از خرده اوستا که «آتش نیایش» نام داشت، این روز را جشن می گرفتند. در این نیایش آمده است:« ای آتش، ای بهترین جلوه‌گاه فروغ یگانگی هستی، فروزان باش در این خانه، همواره پرتوَت با زبانه‌های سرخ‌فام درخشنده‌باد. ای آتش تو جلوه‌ی فروغ بیکران خداوندی، تو جلوه‌ی خرد مقدس آفریدگاری، می‌کوشیم به یاری تو به او نزدیک شویم.»

در روز جشن روی آتش چوب‌های خوش‌بو می‌نهادند و پس از پایان مراسم جشن در آتشکده به مناسبت آغاز سرما، هر کس شعله ای از آتش فروزان آتشگاه را به خانه خود می برد و آن آتش تا پایان زمستان در خانه‌ها روشن می ماند. این آتش مایه خیر و برکت برای زرتشتیان بود و خاموش شدن آن در طول زمستان را بدیمن می دانستند، به همین علت می کوشیدند تا پایان سرما آن را حفظ کنند.

جشن آذرگان نیز مانند بسیاری دیگر از جشن های ایرانیان گلی مخصوص به خود را داشت. در این جشن نیاکان ما از گلی با رنگ‌های زرد و یا سرخ و یا ترکیبی از این دو رنگ در استفاده می کردند. در برخی منابع پهلوی، از این گل به نام آذربون یاد شده است و آمده است که بوی چندان خوشی نیز نداشت.

آتش و جشن آذرگان در آیینه بزرگان

جشن آذرگان یکی از مهمترین جشن های ایرانیان باستان بود و همانطور که می دانید، آتش نیز عنصر مقدس در دین زرتشت می باشد. به همین دلیل است که بسیاری از بزرگان و شعرای ایران در خصوص جشن آذرگان شعر سروده اند و یا در اشعارشان از آتش استفاده کرده اند.

ابوریحان محمد بن احمد بیرونی دانشمند پر آوازه ایرانی در در کتاب باقیه در خصوص جشن آذرگان آورده است: « روز نهم آذر عیدی است که در آن به افروختن آتش نیاز بوده و این روز جشن آتش است. در این روز، آتش مورد نیایش واقع می‌شد و تقدس می‌یافت و به نام فرشته آتش مرسوم بود. زرتشت امر کرد که در این روز، آتشکده ها را زیارت و در کارهای جهان مشورت نمایند.»

مسعود سعد سلمان، شاعر همیشه در بند قرن پنجم در قطعه زیبایی که برای نام ماه های ایرانی سروده است، درباره آذرماه می گوید؛

ای ماه، رسید ماه آذر / بر خیز و بده می چو آذر

آذر بفروز و خانه خوش کن / ز آذر صنما به ماه آذر

ای خرامنده سرو تابان ماه / روز آذر می چو آذر خواه

شادمان کن مرا به می که جهان / شادمان شد به فر دولت شاه

جناب مولوی، شاعر و عارف برجسته ایرانی نیز عشق را به آتش تشبیه نموده  و به زیبایی سروده است؛

آتش است این بانگ نای و نیست باد / هر که این آتش ندارد نیست باد

آتش عشق است کاندر نی فتاد / جوشش عشق است کاندر می فتاد

حضرت حافظ شیرازی شاعر نابغه ایران و جهان نیز سروده است:

در ازل پرتو حسنت ز تجلی دم زد / عشق پیدا شد و آتش به همه عالم زد

 عبدالحسین خان سپنتا شاعر، نویسنده و هنرپیشه فیلم دختر لر، اولین فیلم ناطق ایران  نیز به زیبایی سروده است؛

شراری که ایران از آن روشن است / همان روشنی بخش جان و تن است

به تو گوید این آتش دل فروز/ بسی داستان‌ها به صد ساز و سوز

هدیه دادن یکی از رسوم قدیمی مردم ایران در جشن ها بوده است. امروز نیز هدیه دادن در جشن ها رفتاری معمول و متداول در بین مردم است. البته هدیه دادن و انتخاب یک هدیه مناسب همیشه مشکلات خاص خود را به همراه دارد. هدیه دادن یک کیف چرمی فوق العاده که چهره کسی که دوستش دارید روی آن حک شده باشد می توانید یک هدیه بی نظیر باشد که طرف مقابل را غافلگیر نماید. شما می توانید جذاب ترین هدایای را از همین سایت سفارش دهید.