معرفی ادبیات عاشقانه ایران: چشمهایش

ژانر عاشقانه، یکی از جذابترین ژانرها در داستان نویسی و فیلمسازی است که طرفداران زیادی دارد. عشق احساس غریبی است که به تصویر کشیدن آن چه بر پرده سینما و چه بر صفحات کاغذی کتاب، شاهکاری می سازد که خواندن و تماشا کردنش برای هر انسانی می تواند لذت بخش باشد. در ادامه سلسله نوشتارهای معرفی ادبیات عاشقانه ایران به سراغ رمان معروف چشمهایش اثر بزرگ علوی رفتیم تا شما را با این رمان فوق العاده آشنا کنیم.

چشمهایش

چشمهایش یک رمان جریان ساز در ادبیات داستان نویسی ایران است که تاثیر شگرفی بر نویسندگان پس از خود برجای گذاشت و به زبان های مختلف دنیا نیز ترجمه شد. این کتاب در سال 1331 چاپ شد و زیبایی اثر به حدی بود که مورد استقبال فوق العاده مردم قرار گرفت. اقبال عمومی مردم به کتاب چشمهایش، آن را به یک رمان جریان ساز اجتماعی در کشور تبدیل کرد. کتابی بی نظیر که بزرگ علوی آن را در شش ماه به نگارش درآورد و توانست جایگاه ویژه در بین نویسندگان معاصر برای خود دست و پا کند. چشمهایش، نثری تاثیرگذار و مستحکم دارد و سادگی و دوری از تکلف، آن را به اثری مناسب برای سراسر تاریخ ادبیات ایران تبدیل کرده است که به خوبی خواننده را به خود جذب می کند. علوی در چشمهایش به خوبی توانسته است عاشقانگی را با داستانی معماگونه با حال و هوای سیاسی در هم آمیزد.

یکی از نقاط قوت کتاب، راوی آن است. با اینکه در ابتدا روایتگر کتاب یک مرد است- شخصیت ناظم- ، اما کمی که داستان پیش می رود، علوی به طور هنرمندانه و با ظرافتی، راوی را تغییر داده و در ادامه مرد راوی، داستان را از زبان یک زن نقل می کند. اینجاست که علوی قدرت نویسندگی خود را بیشتر به نمایش گذاشته و توانسته است به خوبی داستان را با تمام ظرافت، احساسات، احوالات زنانه و عواطف درونی او به تصویر بکشد. همین مساله چشمهایش را به یک رمان منحصر به فرد در دوران خود تبدیل کرد. رمانی که یک نویسنده مرد به خوبی توانسته است از زبان شخصیت اصلی داستان، که بر خلاف بسیاری از رمان های زمانه خود یک زن است، تمام جزئیات و ظرایف داستان را با نگاه و بینشی زنانه به تصویر بکشد.

داستان چشمهایش در زمان حکومت پهلوی اول اتفاق می افتد و روایتگر داستان زندگی استاد ماکان است که یک استاد بزرگ نقاشی و مبارز سیاسی علیه حکومت وقت است. استاد ماکان در دی ماه 1317  به شکل مرموز، در شرایطی که در شهر کلات در تبعید به سر می برد، جان خود را از دست می دهد و این مساله باعث می شود که شخصیت ناظم مدرسه که یکی از دوستداران اوست در پی کشف راز مرگ وی برآید. رازی که به زعم وی در یکی از آثار استاد ماکان به نام چشمهایش پنهان شده است. تبعید و مرگ مخالفان حکومت رضاخان یکی از اتفاقاتی بود که در دوره حکومت او به امری متداول تبدیل شده بود و بزرگ علوی با انتخاب این فضا به خوبی توانسته است فضای سیاسی دوران پهلوی اول را به نمایش بگذارد. چشمهایش نام تابلویی است که استاد ماکان در اواخر عمر کشیده است. چهره زنی جوان که راز بزرگی در چشمان خود نهفته دارد. این کنجکاوی سبب می شود ناظم مدرسه در پی یافتن دختر تابلو نقاشی برآید تا راز چشمهای او را دریابد.

ناظم به واسطه موزه ای که در مدرسه استاد ماکان برپا می شود، پس از سالها موفق به یافتن زن ترسیم شده در تابلو می شود و در ملاقاتی که با هم دارند، این زن شروع به روایت داستان خود می کند. اینجاست که علوی ماهرانه راوی را تغییر داده و بقیه ماجرا را از زنی که نامش را نمی دانیم اما اسم مستعار خود را فرنگیس عنوان می کند، روایت می کند. بیان راز آلود علوی در چشمهایش باعث می شود شما نقاط تاریک داستان را به مرور و گام به گام بفهمید و همین مساله به جذابیت داستان می افزاید. فرنگیس، زنی از طبقات بالای جامعه در دوران پهلوی است که عاشق استاد ماکان شده است و این عشق سبب می شود تا وی نیز مانند ماکان وارد مبارزات سیاسی علیه رضاخان شود. برخی از مفسران استاد ماکان را برگرفته از شخصیت کمال الملک نقاش شهیر ایرانی می دانند. عشق استاد ماکان و فرنگیس، عشقی دو سویه است اما فرنگیس با یک افسر عالی رتبه ساواک ازدواج می کند. اتفاقی که در هاله ای از ابهام قرار دارد و دلیل آن در ابتدای داستان مشخص نیست.

نویسنده؛ بزرگ علوی

سید مجتبی بزرگ علوی که در ادبیات ایران به آقابزرگ علوی یا بزرگ علوی مشهور شد، ۱۳ بهمن‌ماه ۱۲۸۲ در پایتخت متولد شد. پدرش ابوالحسن علوی از اعضای حزب دموکرات بود که در آغاز مشروطه بانفوذ بیگانگان مقابله می‌کرد. او بازرگان موفقی بود که با آلمان معاملات تجاری داشت و در زمان وقوع جنگ جهانی اول و اندکی پس از آن نیز در آنجا اقامت داشت. سید محمد صراف، پدر بزرگ علوی نماینده نخستین دوره مجلس شورای ملی بود و مادر وی نوه آیت‌الله طباطبایی از روحانیون بنام و مبارز مشروطه بود.

ابوالحسن علوی در سال ۱۹۲۷ میلادی (۱۳۰۵ و ۱۳۰۶ شمسی) بعد از ورشکستگی تجاری خودکشی کرد. یک سال پس‌ از این اتفاق علوی از دانشگاه مونیخ فارغ‌التحصیل شد و در سال ۱۳۰۷ به ایران بازگشت. پس از برگشت به ایران در مدرسه آلمانی مشغول تدریس شده و با تقی ارانی و گروهی آشنا و در آن عضو شد که در تاریخ ایران به 53 نفر معروف شدند. گروه ارانی فعالیت سیاسی می کرد و در مبارزه با استبداد رضاخانی فعال بود.

یکی از افراد شاخص دیگری که بزرگ علوی پس از برگشت به ایران با او آشنا شد، صادق هدایت بود. علوی به همراه هدایت و چند تن دیگر در مقابل جریان سنت‌گرای ادبیات ایران، گروهی به نام «نوگرای ربعه» را تشکیل دادند گروهی که البته موجودیت حقیقی نداشت و نام آن هم زاده یک نگاه طنزآمیز بود. اولین اثر بزرگ علوی «چمدان» نام داشت که متاثر از نثر هدایت و عقاید فروید بود. فعالیت های سیاسی علوی باعث شد دستگیر و از سال 1316 تا 1320 را در زندان رضاخانی سپری کند.

علوی را می‌توان از پیشگامان داستان‌نویسی در ایران دانست. او در 1320 با سقوط رضاخان، اشغال ایران توسط متفقین و روی کار آمدن ولیعهد جوان به همراه دوستان خود از زندان آزاد شد. علوی پس از آزادی از زندان، کتاب «ورق پاره‌های زندان» که خاطرات روزهای زندان را به زبانی داستان گونه روایت کرده بود را در ۱۳۲۰ و «پنجاه و سه نفر» را در ۱۳۲۱ منتشر کرد. او، در سال ۱۳۲۳ شمسی سردبیر مجله ی ادبی پیام نو شد و در کنار هدایت و مینوی، به انجام فعالیت های ادبی پرداخت. فعالیت های سیاسی و خفقان حاکم بر کشور در زمان پهلوی اما سبب شد تا بزرگ علوی سال 1327 مجددا زندانی شد و تا سال 1329 را در زندان سپری کرد. او در دهم فروردین ۱۳۳۲ در سن ۴۹ سالگی از ایران خارج شد و وقوع کودتا در 28 مرداد همان سال و فعالیت هایی که در راستای ملی شدن صنعت نفت انجام داده بود، باعث شد تا قید حضور در وطن را زده و در برلین شرقی ساکن شود. او در دانشگاه های آلمان به عنوان استاد مشغول به کار شد و بیشتر عمر خود را در زمینه تدریس، نویسندگی و فعالیت های پژوهشی، تحقیقاتی و ترجمه سپری کرد.

سبک نویسندگی بزرگ علوی بر نویسندگان شاخصی مانند علی اشرف درویشیان، نسیم خاکساری و احمد محمود تاثیرگذار بود و آنها در نوشته‌هایشان از وی الگو گرفتند. علوی  با خلق آثار شاخصی چون  چشم هایش، گیله مرد، چمدان، پنجاه و سه نفر، ورق پاره های زندان و چندین و چند اثر شاخص دیگر به یکی از چهره های ماندگار ادبیات فارسی تبدیل شد که نام خود را در عرصه فرهنگ و هنر این مملکت ماندگار کرد. این نویسنده شهیر به علت بروز عارضه قلبی در بیمارستانی در برلین بستری شد تا اینکه در 21 بهمن 1375 به دیدار پروردگار شتافت و در قبرستان کلمبیادام در همان شهر به دامن خاک سپرده شد.

بعضی چیز ها را نمی شود گفت

زندگی عاشقانه همواره با شیرینی ها و پستی و بلندی های خاص خود همراه است. احساساتی که قلب انسان از آن آکنده شده و گاهی حتی نمی توانید آن را به زبان آورید. هدیه دادن یکی از راههایی است که می توانید با وسیله آن عشق و علاقه خود را به طرف مقابل ابراز کنید. انتخاب یک هدیه مناسب می تواند نقش موثری در این زمینه ایفا نماید. یک بالبینگ بی نظیر که طراحی فوق العاده ای دارد و یا یک کیف چرم فوق العاده که طرح و متن دلخواه شما روی آن حک شده باشد می تواند یک گزینه فوق العاده برای هدیه دادن به طرف مقابل باشد. شما می توانید این هدایا از بخش محصولات این سایت سفارش دهید.