هدیه دادن از منظر روانشناسی

همه ما در مناسبت های مختلف یا حتی گاهی بدون مناسب خاصی به نزدیکان، دوستان و اعضای خانواده خود هدیه می دهیم. هدیه دادن رفتاری است که مربوط به عصر جدید نیست، بلکه قدمتی به درازای تاریخ زندگی بشریت دارد. در فرهنگ های مختلف و ادیان گوناگون چه آنان که خاستگاهی الهی دارند و چه ادیانی که اینگونه نیستند، هدیه دادن و محبت کردن به دیگران همواره مورد اشاره قرار گرفته و از آن به عنوان رفتاری پسندیده یاد شده است. اما این فقط ادیان، فرهنگ و تمدن های باستانی و کهن نیستند که هدیه دادن را توصیف می نمایند. بعد از عصر رنسانس به ندرت جایگاه علم و دانش در زندگی مردم پر رنگ تر شده و همراه با پیشرفت علوم طبیعی، علوم انسانی نیز نقش ویژه ای در جامعه پیدا کردند. اما چیزی که در این میان تغییری نیافت، اهمیت هدیه دادن و توصیه به انجام آن بود. علوم انسانی از روانشناسی تا اقتصاد، جامعه شناسی، ادبیات و فلسفه همگی هدیه دادن را نیکو و پسندیده دانسته و عبارت های مختلفی در تایید آن به کار بردند. در ادامه این نوشته به بررسی هدیه دادن از منظر روانشناسی خواهیم پرداخت.

چرا هدیه می دهیم؟

یکی از وظایف علم روانشناسی بررسی رفتارهای مختلف انسان است. در اینجا باید این سوال را پرسید که چرا انسانها هدیه می دهد؟ در واقع فلسفه هدیه دادن چیست؟ هدیه دادن مانند بسیاری از رفتارهای دیگر انسان یک رفتار دو طرفه است که یک سمت آن هدیه دهنده و سمت دیگرش هدیه گیرنده است. این رفتار تعامل مثبتی است که بعد از بروز آن، هر دو سمت رفتار احساس شادی و خوشحالی همراه با محبت خواهند داشت. این رفتار در سطوح مختلفی به وقوع می پیوندد که در همه سطوح آن نیز نشان دهنده علاقه و محبت، دوستی، وفاداری، احترام و سپاسگزاری است. با اینکه هدیه دادن رفتاری است که ثابت بوده و تغییری نمی کند اما می تواند بین سران دو کشور بروز نموده و شکلی سیاسی بگیرد، بین اعضای خانواده به وقوع پیوسته و جنبه خصوصی یابد و بین دو همکار یا شریک رخ دهد و وجهه ای کاری پیدا نماید. در واقع می توان گفت انسانها هدیه می دهند تا هم خودشان حال بهتری داشته باشند و هم به کسانی که دوست دارند، یا با آنها در ارتباطند، حس بهتری منتقل کنند و رابطه خود را با آنها تعمیق نمایند.

نقطه آغاز هدیه دادن

دکتر دِوین بِرد پروفسور روانشناسی و رئیس دانشگاه باستیر در خصوص هدیه دادن می گوید:« رفتار هدیه دادن از طرف شخص با یک غلیان احساسی آغاز می شود. وقتی این غلیان به نقطه اوج خود برسد، فرد تصمیم قطعی به تهیه هدیه گرفته و شروع به جستجو برای خرید یا ساخت آن هدیه می گیرد. هدیه دادن رفتاری است که در آن، فرد باید چیزی که هدیه می‌دهد را مشخص کرده و در عین حال اطمینان حاصل کند که چیزی که تهیه نموده است متناسب با نیاز گیرنده هدیه است. هنگام جستجو برای یافتن هدیه مناسب نیز میزان احساسات فرد در سطح بالایی قرار دارد».

در واقع روانشناسان هدیه دادن را دارای آثار درونی و بیرونی دانسته و آن را از هر دو وجه مفید و سودمند می دانند. هدیه دادن و هدیه گرفتن رفتاری است که تاثیر بسیار زیادی در روابط انسانی، خصوصا شکل گیری و استحکام یک رابطه محبت آمیز بین دو طرف دارد. گاهی یک هدیه باعث ایجاد یا رشد یک دوستی و ایجاد یک رابطه جدید می شود. انسانها از طریق همین روابط است که رشد می کنند و در بستر جامعه و ارتباطات انسانی است به درجات بالاتر می رسند.

آثار مثبت و منفی یک هدیه

پیشرفت تکنولوژی باعث شده است تا امروز بتوان به راحتی برای کسی که کیلومترها از شما فاصله دارند، هدیه سفارش داده و به آدرس او ارسال کنید. این در واقع فرصتی است برای اینکه بدون بودن در کنار کسی به او محبت کرده و رابطه خود را با او پایدار نگه دارید. البته باید به این نکته توجه کرد که تاثیر هدیه به صورت حضوری بسیار بیشتر است و تنها در این صورت است که شما می توانید همه آن احساسی که دارید را به شخص مقابل منتقل کنید.

از دید روانشناسان، هدیه دادن موج مثبتی در زندگی فرد ایجاد می کند که تاثیر آن خیلی زود به خود فرد بر می گردد. اگر فرد بدون هیچ انتظار و چشم داشت اقدام به تهیه هدیه نماید، حس بهتری خواهد داشت اما عده بسیار محدودی از انسانها هستند که بعد از دادن هدیه انتظار هدیه گرفتن نداشته باشند. فارغ از سن و سال، جایگاه اجتماعی و نوع رابطه معمولا همه انسانها دوست دارند تا هدیه دریافت کنند.

روانشناسان با داده های علمی دریافته اند که میزان بشر دوستی و علاقه افراد به دیگران باعث ایجاد احساس خوب در آنها و به دنبال آن بهبود روحیه نوع دوستی در جامعه می شود. همچنین هدیه دادن می تواند روشی برای ابراز عشق و محبت به دیگران باشد که تاثیر زیادی در درمان افسردگی انسانها دارد و بسیاری از روانشناسان، آن را یکی از بهترین راهها در درمان افسردگی می دانند.

البته هدیه دادن می تواند دارای جنبه های روحی و روانی منفی برای افراد نیز باشد. در مواردی مانند زمانی که فرد نداند طرف مقابل پس از دریافت هدیه چه واکنشی نشان خواهد داد و آیا هدیه را قبول خواهد کرد یا خیر ؟ یا زمانی که هدیه دهنده در مورد مناسب بودن هدیه شک و تردید داشته و نگران این است که مبادا هدیه ای که انتخاب کرده است در شان هدیه گیرنده نباشد، هدیه می تواند برای فرد استرس زا و ناراحت کننده نیز باشد. البته این مسایل بیشتر روانی است و هر شخصی باید بداند هدف از هدیه دادن محبت کردن است.

برخی افراد علاقه دارند با انتخاب هدیه های خاص و منحصر به فرد، طرف مقابل را غافلگیر کنند. هدیه کردن یک رز بالبینگ فوق العاده که طراحی زیبایی دارد، یا انتخاب یک کیف چرمی مرغوب که روی آن جمله ای که دوست دارید حک شده است، می تواند برای عزیزان شما یک هدیه ویژه باشد. شما می توانید در همین سایت، این هدیه ها را سفارش دهید.