معرفی جشن های باستانی ایران؛ جشن بهمنگان

ایران سرزمین جشن ها و آیین هاست. سرزمین رنگ ها و ترانه ها. سرزمینی که هر گوشه از آن آداب، رسوم و فرهنگ مختص به خود را دارد. جشن های ایرانیان در روزگاران قدیم، یکی از معروفترین جشن ها در جهان بود که با شکوه هرچه تمامتر برگزار می شد و مردم با شور و شوق در آن شرکت می کردند. یکی از جشن ها، جشن بهمنگان بود که در روز دوم بهمن ماه، با یکسابه دلیل یکسان شدن نام روز و ماه برگزار می شد. جشنی که امروزه نیز بین هموطنان زرتشتی در کشور برگزار می شود. اگر می خواهید اطلاعات بیشتری در خصوص این جشن کسب کنید در ادامه با ما باشید؛

تاریخچه جشن بهمنگان

در تقویم ایران باستان، هر روز از ماه نامی مختص به خود داشت و بر برخی از روزها نام های امشاسپندان نهاده شده بود. روز دوم هر ماه در تقویم کهن ایرانیان بهمن نامیده می شد و به همین علت بود که مردم ما روز دوم بهمن را که نام ماه و روز یکی می شد، جشن می گرفتند. بهمن به اعتقاد ایرانیان باستان و آنطور که در کتاب های پهلوی بندهش و دینکرد آمده است، اولین آفریده اهورامزداست. بهمن از واژه اوستایی وهومن ریشه گرفته شده است که اندیشه یا منش نیک معنی می دهد. اما بهمن یا وهومن کیست؟ وهومن یکی از امشاسپندان است که پیام های اهورایی برای زرتشت می برد. همچنین یکی دیگر از وظایف او نگهبانی از چارپایان سودمند روی زمین بود. بهشت خانه وهومن بود و کسانی که نیکوکار بودند و دستورات پروردگار را رعایت می نمودند، در سرای بهمن به پاداش خود می رسیدند. حتی در منابع آمده است که زرتشت به کمک بهمن به پیامبری رسید. در واقع وهومن به خواست اهورامزدا(پروردگار) به سوی زرتشت رفته و او را با گفتار و کردار نیک و الهی پیوند می دهد. همانطور که در نوشتارهای قبلی دیدید، هر کدام از جشن های ایران باستان و امشاسپندان، گل مخصوص به خود را دارند. گل مخصوص جشن بهمنگان، یاس سفید است. جشن بهمنگان را در برخی منابع بهمنجنه نیز نامیده اند.

آداب و رسوم بهمنگان

جشن بهمنگان، مانند سایر جشن های ایرانیان دارای آداب و رسوم مختص به خود می باشد. در ایران قدیم، روز جشن بهمنگان را روز پدر نیز می نامیدند و در این روز برای پدران هدیه تهیه می کردند و به آنها تبریک می گفتند. شب نشینی، دور هم جمع شدن خانواده و دوستان، نیایش کردن به درگاه اهورامزدا و طبخ غذاهای خوشمزه بخش دیگری از مراسم جشن بهمنگان بود که در همه جای کشور برگزار می شد. از آنجا که وهومن را برترین امشاسپندان و محافظ چارپایان می دانستند، جشن بهمنگان بین ایرانیان بسیار با اهمیت بود و آنها در روز جشن و برخی حتی در سراسر ماه بهمن از خوردن گوشت حیوانات و شکار آنها خودداری می کردند تا موجب بی احترامی به بهمن نشوند. ابونصر علی بن احمد اسدی طوسی شاعر و لغت شناس ایرانی قرن پنجم در کتاب «لغت فرس» در باره جشن بهمنگان، که آن را «بَهمَنجَنه» نیز می نامند توضیحاتی را ارائه داده و ماهی، تره و ماست را به عنوان غذاهای این جشن معرفی کرده است.

ابوریحان محمد بن احمد بیرونی نیز در «آثار الباقیه عن القرون الخالیه» در مورد جشن بهمنگان آورده است که؛ « مردم فارس در دیگ‌هایی از جمیع دانه‌های مأکول با گوشت غذایی می‌پزند و آن را با شیر خالص می‌خورند و می‌گویند که حافظه را این غذا زیاد می‌کند و این روز را در چیدن گیاهان کنار رودخانه‌ها و جوی‌ها و روغن گرفتن و تهیه بخور و سوزاندنی‌ها خاصیتی مخصوص است و بر این گمانند که جاماسب وزیر گشتاسب این کارها را در این روز انجام می‌داد و سود این اشیاء در این روز بیشتر از دیگر روزها است.»

یکی دیگر از رسوم جشن بهمنگان پخت آش هفت دانه می باشد. در این رسم که در روزگاران قدیم برگزار می شد یک خانه در محل برای پخت آش انتخاب می شد و هر کدام از همسایه ها بخشی از مواد لازم برای پخت آش را تهیه می کردند و سهمی در آن داشتند. بعد از اینکه آش هفت دانه آماده می شد بین همه همسایه ها و آشنایان توزیع می شد. شاید این رسم در ظاهر تنها پخت یک غذا به نظر برسد اما در واقع یک حرکت اجتماعی بود که همدلی، همکاری و محبت را بین اعضا جامعه افزایش داده و موجب تقسیم شادی بین آنها می شود.

بهمنگان در ادبیات

 جشن بهمنگان به سبب اهمیتی که داشته است در برخی از اشعار شاعران ایران زمین از آن نام برده شده است. ابوالحسن علی بن جولوغ فرخی سیستانی شاعر بزرگ ایرانی قرن چهارم و پنجم هجری قمری در شعری که در مدح امیر ابویعقوب سرود، آورده است؛

به مراد دل او باد همه کار جهان / بشنواد از من این دعوت و این لفظ اله

فرخش باد و خداوندش فرخنده کناد / عید فرخنده بهمنجنه بهمن ماه

دولت او را به همه کام و هوا راهنمای / ایزد او را به همه حادثه ها پشت و پناه

ابوالنجم احمد بن قوص بن احمد دامغانی معروف به منوچهری شاعر نیمه اول قرن پنجم هجری قمری نیز در اشعار خود از جشن بهمنگان نام برده است؛

رسم بهمن گیر و از نو تازه کن بهمنجنه / ای درخت ملک! بارت عز و بیداری تنه

اورمزد و بهمن و بهمنجنه فرخ بود / فرخت باد اورمزد و بهمن و بهمنجنه

بر سرانگشت معشوقان نگر سبزی حنا / بر سر انگشت سبزی بر سر و سبزش نه

 اوحدالدین محمد ابن محمد متخلص به انوری شاعر و دانشمند ایرانی قرن ششم هجری نیز قصیده ای در مدح فیروزشاه دارد که در آن به جشن بهمنگان اشاره کرده است؛

حبذا بخت مساعد که سوی حضرت شاه / مردمی کرد و رهم داد پس از چندین گاه

بعد ما کز سر حسرت همه روز افکندی / سخن رفتن و نارفتن من در افواه

اندر آمد ز در حجره من صبحدمی / روز بهمنجنه یعنی دوم از بهمن ماه

سال بر پانصد و سی و سه ز تاریخ عجم / گفت برخیز که از شهر برون شد همراه

بهمنگان، بهانه ای برای هدیه دادن

جشن بهمنگان، یک جشن باستانی است که نیاکان ما برای قرن ها آن را برگزار می کردند. این جشن می تواند یک بهانه عالی باشد تا با هدیه دادن به اطرافیان خود آن را را غافلگیر کنید. شما می توانید با مراجعه به بخش محصولات این سایت، بهترین هدیه ها را برای عزیزان خود انتخاب کنید.