معرفی جشن های باستانی ایران؛ جشن امردادگان

برگزاری جشن های باشکوه، هدیه دادن، شادی و پایکوبی بخشی از فرهنگ زندگی ایرانیان باستان بوده است. ایرانیان در هر ماه حداقل یک جشن برگزار می کردند و همه مردم با شور و اشتیاق فراوان در این جشن ها شرکت کرده، آداب و رسوم آن جشن را بر پا می داشتند با هدیه دادن و پخت غذاهای متنوع و شیرینی های خوشمزه آن را پاس می داشتند. یکی از این جشن ها، جشن امردادگان است که در روز هفتم مردادماه هر سال برگزار می شده است. امروز به بررسی این جشن باشکوه باستانی و آداب و رسوم آن می پردازیم.

در ایران باستان روز هفتم هر ماه ، امرداد نام داشت و روز هفتم از ماه امرداد، جشن امردادگان برگزار مي شد. این جشن یکی از جشن‌های دوازدگانه سالی ایران باستان است که در روزهای هم‌نام‌شدن روز و ماه برگزار میشد. . هرکدام از جشن های دوازده گانه ایرانی گل مخصوص به خود را دارند. گل جشن امردادگان زنبق است. امرداد نام آخرين امشاسپندان است. امشاسپندان در واقع صفات اهورامزا و تجلیات او هستند که در در نظام هستی دین زرتشت در جایگاهی بعد از اهورامزدا قرار دارند و در واقع نمايندة او در آفرينش و نگهداري عالم، نگهبانی و هدایت انسانها هستند.

امرداد؛ نگهبان گیاهان و حافظ رمه ها

اَمِرِتات ameretat یا امرداد به معنی بی مرگی، رستگاری و جاودانگیست. مرداد به معنی نیستی و مرگ است اما با اضافه شدن حرف الف در اول آن به بی مرگی و جاودانگی، تغییر معنی می‌دهد. او یک امشاسپند بانو است که پرستاری آب و گياه در جهان خاكي را بر عهده دارد و می کوشد گیاهان پژمرده نشوند و گوسفندان زاد و ولد کنند.

از آنجا که امرداد نگهبان گیاهان و رستنی ها بود در این روز ایرانیان باستان مراسم باشکوهی در دشت های سرسبز برگزار می کردند. آنها در اين روز به باغها  و طبیعت خرم و دلنشين، دور از محوطه شهر مي رفتند و طي مراسمي اين جشن را با شادي و سرور در هواي صاف و در دامن طبيعت برگزار مي كردند. امروزه زرتشتیان و برخی ایرانیان با سرود و نیایش و سخنرانی درباره شناخت و نزدیک شدن به خداوند یا همان اهورامزدا جشن امردادگان را گرامی می دارند.

جشن امردادگان در آیینه بزرگان

اهمیت جشن امردادگان در فرهنگ ایران باستان به حدی والا بود که بزرگان زیادی در وصف آن سخن گفته یا شعر سروده اند. ابوریحان بیرونی در این باره می نویسد:« مرداد ماه که روز هفتم آن مرداد روز است و آن روز را به انگیزه  پیش آمدن دو نام با هم، جشن می‌گرفتند. معنای امرداد آن است که مرگ و نیستی نداشته باشد. امرداد فرشته‌ای است که به نگهداری جهان و آراستن غذاها و داروها که اصل آن از نباتات است و برکنار کردن گرسنگی و زیان و بیماری‌ها می‌باشد، کارگزاری یافته است.»

مسعود سعد سلمان، شاعر خوش قریحه سده پنجم هجری نیز می‌سراید:

          روز مُرداد [/ امُرداد] مُژده داد بدان            که جهان شد به طبع، باز جوان

یا در جای دیگرچنین می سراید:

            مرداد مه است سخت خرم                      می نوش پیاپی و دمادم

یا در جای دیگری در متن پهلوی‌ بُندَهِش، در خصوص جشن امردادگان آمده است:« امُرداد بی‌مرگ، سرور گیاهان بی‌شمارست؛ زیرا او را به گیتی، گیاه، خویش است. گیاهان را رویاند و گله گوسفندان را افزاید؛ زیرا همه دام‌ها از او خورند و زیست‌کنند. به فِرَشکردِ ( نوگردانی جهان و زندگی در پایان کار جهان به سالاری‌ سوشیانت، منجی از تبار زرتشت)، نیز «انوش» ( عصاره بی‌مرگی و جاودانگی] را از امرداد آرایند. اگر کسی گیاه را رامش بخشد یا بیازارد، آن گاه امُرداد [از او] آسوده یا آزَرده بُوَد.

در این باره در زراتشت نامه چنین سروده شده است که:

چو گفتار خردادش آمد به سر
همان گاه امرداد شد پیش تر

سخن گفت درباره رستنی
که زرتشت گوید ابا هر تنی

نباید به بیداد کردن تباه
به بیهوده بر کندن از جایگاه

کزو راحت مردم و چارپاست
تبه کردن او، نه راه خداست

ایرانیان هموار شاد بودند و شاد زیستن را یک فضیلت می شمردند و برپایی جشن و هدیه دادن بخشی از فرهنگ و زندگی آنان بود. آنان جشن ها را باشکوه برگزار می کردند با هدیه دادن و بازدید، خوشی و محبت را بین هم تقسیم می کردند. هدیه دادن فرهنگی نیکویی است که در فرهنگ ایران زمین مانند بسیار از فرهنگ های با اصالت و کهن وجود دارد و رفتاری پسندیده است که می تواند محبت شخص را به طرف مقابل ابراز کرده و اهمیت وی را نشان دهد. فرهنگ بسیار زیبایی که باید بکوشیم تا روز به روز در رفتار ما بیشتر جا پیدا کرده و قوت بگیرد. انتخاب یک هدیه مناسب که با سلیقه مخاطب شما متناسب باشد یکی از مهمترین مسایل در هدیه دادن است.انتخاب یک بالبینگ ویژه، با طرح هایی باستانی ایران، یا استفاده از عکس کسی می خواهید به او هدیه بدهید می تواند یک اتفاق خاص و یک هدیه منحصر بفرد باشد.