نمادشناسی جشن کریسمس

جشن کریسمس یکی از مهمترین جشن های دین مسیحیت است که به سبب گسترش این دین در سرتاسر جهان، به جشنی عالم گیر تبدیل شده است. در حال حاضر این جشن از حالت مذهبی خارج شده است و به یک نماد فرهنگی در زندگی مدرن انسانها مبدل شده است. این جشن که در فرانسوی جشن نوئل (Noël) نامیده می شود در واقع جشن تولد حضرت مسیح است که با مراسم آغاز سال نو میلادی توامان شده است. در نوشتارهای قبلی در خصوص این جشن و مراسمات آن توضیحاتی را ارائه دادیم. این بار به سراغ نمادهای جشم کریسمس می رویم تا آنها را ریشه یابی کنیم.

راز بابانوئل

یکی از نمادهای اصلی کریسمس پیرمردی با ریش بلند، لباس و کلاه قرمز و یک ارابه است که توسط گوزنهای شمالی کشیده می شود و در جشن کریسمس برای کودکان هدیه می آورد. بابا نوئل، امروز شخصیتی است که همه دنیا آن را می شناسند و به بخش جدایی ناپذیر جشن کریسمس تبدیل شده است. اما سوال اینجاست که این شخصیت از کجا وارد این جشن شده و کیست؟

برخی بابا نوئل را بر گرفته از یک فرد واقعی می دانند. فردی که بابانوئل از آن اقتباس شده است، سنت نیکُلاس راهب مسیحی است که در سال ۲۸۰ پس از میلاد مسیح در منطقه ترکیه کنونی متولد شد. در برخی منابع آمده است که سنت نیکلاس تمام ثروت خود را در راه کمک به بیماران، نیازمندان و کودکان صرف کرد. شاید به همین خاطر است که در کشورهای انگلیسی زبان به بابا نوئل، سانتا کلاوس می گویند که تغییر یافته همان سنت نیکلاس، یا نیکلاس مقدس است. در سال 2019 نیز انیمیشنی به نام کلاوس ساخته شد که با استقبال مردم در سراسر دنیا روبرو شد و به نوعی آغازی برای داستان بابانوئل را روایت می کرد.

در سال ۱۸۲۲ یک کشیش به نام کلِمِنت کلارک مور شعری در خصوص کریسمس با عنوان دیدار با سنت نیکُلاس سرود. این شعر با  «شبِ قبل از کریسمس بود» آغاز می‌شد و در آن سانتا کلاوس را مردی شاد توصیف می‌کرد که در کریسمس با کالسکه ای که به وسیله  گوزن‌های قطبی‌ کشیده می شود، از این خانه به آن خانه رفته و برای بچه‌ها هدیه می‌برد. اما تصویری که امروز همه با نام بابانوئل می شناسیم را باید مدیون توماس نست کارتونیست و کاریکاتوریست اهل ایالات متحده آمریکا بدانیم. او که اصالتا آلمانی تبار بود را می توان پدر کارتون های سیاسی مدرن دانست. نست برای اولین بار در سال 1881 تصویر بابانوئل را به صورت مردی با لباس سفید و قرمز، با ریش‌های سفید و کیسه‌ای پر از اسباب‌بازی کشید. امروزه در جشن کریسمس افراد زیادی لباس های بابانوئل را می پوشند و خود را به شکل او در می آورند تا به شکوه و جلال این جشن بیافزایند.

درخت کریسمس

یکی دیگر از نمادهای جدایی ناپذیر جشن کریسمس، درخت آن است. درخت در فرهنگ ها و مذاهب مختلف مقدس و محترم شمرده می شود و نشانه ای از زندگی، حیات و برکت را در خود دارد. حتی در ماجرای صحبت کردن خداوند با حضرت موسی، خدا به شکل یک درخت در مقابل حضرت موسی ظاهر می شود. در قرون وسطی خصوصا در برخی نقاط مانند اروپای شرقی، مردم معتقد بودند که قرار دادن شاخه های سبز درختان در خانه هایشان به آنها کمک می کند تا از زمستان های سرد و طولانی جان سالم به در ببرند. اینکه درخت کریسمس دقیقا از چه زمانی و چگونه وارد این جشن شده است، مشخص نیست، اما واضح است که امروز، کریسمس بدون درخت آن بی معناست. در جشن کریسمس از درختان مختلفی استفاده می کنند که می توان به کاج، صنوبر و نراد اشاره کرد. تزئین درخت کریسمس یکی از کارهای محبوب خانواده هاست که همگی با ذوق و علاقه در آن شرکت می کنند. شاید جالب باشد که بدانید هر سال برای جشن کریسمس تنها در ایالات متحده بیش از 30 میلیون درخت فروخته می شود و موسسات زیادی وجود دارند که اقدام به پرورش این درختان برای جشن کریسمس می کنند.

زنگ ها برای که به صدا در می آیند.

یکی دیگر از نشانه های جشن کریسمس، زنگوله و ناقوس های آن می باشد. این زنگوله ها هم به عنوان تزئینی برای خانه و هم برای تزئین درخت کریسمس استفاده می شوند. ریشه زنگوله و ناقوس را باید در دین یهود یافت که بعد از مدتی به مسیحیت وارد شد و به عنوان جزء ثابت کلیساها درآمد. در میسحیت در زمان رخ دادن اتفاقات مهم، در هنگام ازدواج یک زوج در کلیسا و برای خبر کردن مردم شهر، از ناقوس استفاده می کردند. در افسانه های مسیحی نیز آمده است که صدای ناقوس، ارواح خبیث و شیطانی را می ترساند. همین نکته است که در فیلم های سینمایی ونوم و مرد عنکبوتی برای شکست دادن شخصیت شرور داستان از آن استفاده شده است.

کریسمس در ادبیات جهان

همانطور که شاخصه های فرهنگی ما در آثار ادبی شاعران و نویسندگانمان نمود می یابند، در خصوص کریسمس نیز این موضوع صدق می کند. جشن کریسمس حضور پر رنگی در آثار ادبی جهان دارد که دو مورد از این آثار ملموس تر از بقیه است.

در سال 1819، نویسنده مشهور و توانمند آمریکایی، واشنگتن ایروینگ، خالق آثاری چون «ریپ ون وینکل و افسانه دره خفته» و «افسانه اسلیپی هالو»، کتابی با عنوان «پیش نگار جفری کرایون» نوشت که در آن مجموعه داستان هایی در خصوص برگزاری جشن کریسمس در یک عمارت انگلیسی وجود داشت. این داستان خیالی یک لرد انگلیسی را نشان می‌داد که دهقانان را به مناسب عید کریسمس به خانه‌ی خود دعوت کرده است. در این کتاب اشراف زاده و رعیت در کنار هم و با صلح، دوستی و عطوفت، جشن کریسمس را برگزار نموده و آداب و رسوم آن را به جا می آوردند. ترسیم چنین سیمایی از جشن کریسمس در واقع یک حرکت رو به جلو بود، زیرا تا آن زمان چنین جشن هایی برگزار نمی شد. ایروینگ معتقد بود که کریسمس باید جشنی متعلق به همه باشد؛ مراسمی که شادی را در جامعه رواج داده و گروه‌های مختلفی را صرف نظر از میزان ثروت و موقعیتی که در جامعه دارند، گرد هم آورد. بسیاری از افراد واشنگتن ایروینگ را بنیانگذار سنت‌های، آداب و رسومی که امروزه در جشن کریسمس برگزار می شود، می دانند.

همزمان با ایروینگ، چارلز جان هافم دیکنز رمان نویس صاحب نام انگلیسی و صاحب آثاری چون «دیوید کاپرفیلد»، «آرزوهای بزرگ»، «الیور توئیست» و «داستان دو شهر»، داستانی به نام «سرود کریسمس» را نوشت که مورد توجه همه قرار گفت. سرود کریسمس در ایالات متحده و انگلستان با استقبال بی نظیر مردم مواجه شد و خیلی زود به چاپ های بعدی رسید. این داستان در کنار نشان دادن محسنات جشن کریسمس تلاش می کرد تا در قالب این جشن، اهمیت نیکوکاری  و کمک کردن به دیگران را نشان دهد.

گیاهان کریسمس

کریسمس در کنار همه نمادها و نشانه هایش، گیاهانی مخصوص به خود هم دارد. اولین گیاهی که باید در خصوص جشن کریسمس از آن نام ببریم گیاه خاس می باشد. گیاه خاس یا راج که در انگلیسی holly نام دارد، گیاه مخصوص روز کریسمس است. شاید همین مساله باعث شده است از کلمه مقدس برای نامگذاری این گیاه در انگلیسی استفاده شود. این گیاه برگ های تیز و میوه های کوچک قرمز دارد. اگر فیلم مصائب مسیح ساخته مل گیبسون را دیده باشید حتما می دانید که در روزی که مسیح را به صلیب می کشند تاجی از خار را روی سر او می گذارند و کشان کشان، با سر و صورت و بدنی خونین، او را به بیرون شهر می برند. مسیحیان برگ های تیز و دارای خار این گیاه را نشانه ای از تاج حضرت مسیح و میوه های قرمزش را نمادی از خون مسیح می دانند.

گیاه میسلتو یا دارواش با نام علمی viscum یکی دیگر از گیاهان مختص کریسمس است که از آن برای تزئینات این جشن استفاده می کنند. این گیاه که از تیره صندلیان است، نیمه انگلی است اما آسیب زیادی به درختان وارد نمی کند و می‌تواند بخشی از مواد غذایی مورد نیاز خود را تامین کند. دارواش از گیاهان همیشه سبز است و در طول تعطیلات کریسمس و فصل سرما نیز سالم باقی می ماند.

هدیه دادن در کریسمس

هدیه دادن در کریسمس یکی از رسومی است که از سالیان دور به آن توجه ویژه ای می شده است. حتی خانوده هایی که در زمان گذشته توانایی مالی خرید هدیه را نداشته اند، سعی می کردند با ساخت هدایای دست ساز این رسم نیکو را به جا آورند. امروزه نیز هدیه دادن یکی از بخش های اصلی کریسمس است و بابا نوئل یا همان سانتا کلاوس که نماد اصلی کریسمس است همیشه کیسه ای پر از هدایای مختلف همراه خود دارد. شما نیز می توانید از فرصت جشن کریسمس برای هدیه دادن به عزیزان و دوستان خود استفاده کنید. با مراجعه به قسمت محصولات این سایت می توانید بالبینگ های زیبا و کیفی های چرمی فوق العاده را برای هدیه دادن با نزدیکان خود انتخاب کرده و سفارش دهید.