جشن های باستانی ایران؛ نوروز

در فرهنگ های مختلف، یک اتفاق تاریخی خاص یا یک نظم مشخص را به عنوان مبنای تنظیم تقویم انتخاب نموده اند و بر آن اساس یک تقویم را پایه گذاری می کنند. در کشور ما، اولین روز فصل بهار در آغاز اعتدال بهاری به عنوان اولین روز سال در نظر گرفته شده است و هر ساله در ایران و سایر کشورهای حوزه فرهنگی آن جشن گرفته می شود. همزمان شدن اولین روز سال ایرانی با نخستین روز بهار، حال و هوای ویژه ای به این مراسم می دهد و مردم و طبیعت توامان با هم برای برگزاری این جشن آماده می شوند. در فرهنگ ایرانی، به جشن آغاز سال نو، نوروز می گویند و می توان گفت این جشن مهمترین جشن سراسری در منطقه فرهنگی ایران است. در ادامه این نوشتار با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری را در خصوص نوروز به شما ارائه دهیم.

تاریخچه نوروز 

عید نوروز یک مراسم باستانی و کهن است که هنوز هم به صورتی پر رنگ و با شکوه در منطقه گسترده ای از آسیا که روزگاری قلمرو امپراطوری افسانه ای ایران بود، برگزار می گردد. منطقه ای که امروزه کشورهای ایران، افغانستان، تاجیکستان، آذربایجان، قرقیزستان، پاکستان، هند، ترکمنستان، عراق، سوریه، ازبکستان و بخش هایی از روسیه، چین و گرجستان را شامل می شود.

در لغت نامه دهخدا درباره نوروز آمده است که نوروز به معنای روز نو است و این کلمه بر دو معنا اطلاق می گردد. معنای اول نوروز همان تعریف آشنا برای ماست که به روز اول فروردین که ابتدای بهار است و آفتاب به برج حمل رسیده و طول روز و شب برابر می شود، اطلاق می گردد. معنای دوم نوروز به ششم فروردین اطلاق می شود که به آن نوروز خاصه نیز می گویند. داستان ها، روایت ها و افسانه های زیادی در خصوص نوروز وجود دارد که شنیدن آنها خالی از لطف نیست.

در منبعی آمده است که خداوند عالم را در نوروز آفرید و خلقت حضرت آدم (ع) نیز در این روز اتفاق افتاده است. در جای دیگری آمده است که همه اجرام آسمانی در نوروز در اوج آسمان بودند تا اینکه خداوند به آنها امر نمود تا به حرکت و دوران درآیند تا انسان بتواند شمار روز و ماهها را محاسبه نماید. برخی از منابع پارسی نیز بر تخت نشستن جمشید را در نوروز دانسته و آورده اند در این روز جمشید که در ابتدا جم نام داشت بر تخت نشست و تاجی مرصع بر سر نهاد. اولین پرتوهای آفتاب نخستین روز بهار بر تاج او تابید و شعاع نوری در نهایت روشنی پدیدار شد که همه مردم از آن خوشحال شدند و به برکت این تاجگذاری و آن پرتو مشمع، این روز را نوروز نامیدند. از پس بود که شید ( به معنای پرتو نور) به نام او اضافه شد و او را جمشید نامیدند.

اگر زمان تحویل سال قبل از ظهر باشد، همان روز نوروز است و اولین روز بهار اما اگر از ظهر به بعد باشد، روز بعد نوروز و اولین روز بهار محسوب می شود.

نوروز، رویدادی جهانی 

امروزه دیگر نوروز یک اتفاق منحصر به منطقه فرهنگی ایران باستان نیست چرا که مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ۴ اسفند ۱۳۸۸ مصادف با ۲۳ فوریه ۲۰۱۰، اولین فروردین برابر با ۲۱ ماه مارس را به‌عنوان «روز جهانی عید نوروز» به رسمیت شناخت. در متن تصویب شده توسط مجمع عمومی سازمان ملل در باره نوروز آمده است که نوروز جشنی با ریشه ایرانی و قدمتی بیش از ۳ هزار سال توصیف شده است که امروزه بیش از ۳۰۰ میلیون نفر آن را جشن می‌گیرند.

اینکه نوروز اولین بار از کجا آغاز شد و نخستین بار چه کسی آن را به عنوان اولین روز تقویم انتخاب کرد و از کجا می دانست که این روز، نخستین روز بهار و اعتدال بهاری است، در دست نیست. برخی مبدا قرار دادن نوروز را به بابلیان مرتبط می دانند و وارد شدن آن به فرهنگ ایرانی را بعد از حمله کوروش به بابل در سال 538 قبل از میلاد می دانند. برخی اما مبدا قرار دادن نوروز را به ابتکار زرتشت می دانند. انجام این کار توسط هر کسی که صورت گرفته امروز دیگر اهمیت زیادی ندارد بلکه آنچه دارای اهمیت است، این موضوع می باشد که نوروز امروز به یک شاخصه فرهنگی اصیل و کهن در منطقه فرهنگی ایران باستان تبدیل شده است.

آداب و رسوم نوروز 

جشن نوروز دارای المان های و نشانه های مشهور و مشخصی است که نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان شناخته می شوند. یکی از اصلی ترین نمادهای نوروز، سفره هفت سین است. در لحظه سال تحویل و ایام نوروز، ایرانیان سفره هفت سین را می گسترانند که در آن هفت چیز که نام آنها با حرف سین شروع می شود، قرار دارد. سیر، سرکه، سمنو، سبزه، سماق، سنجد و سیب از اجزای اصلی سفره هفت سین هستند. اما در کنار آنها سکه، سنبل، انواع آجیل و شیرینی، ماهی، تخم مرغ رنگی و آینه نیز قرار دارد و بعد از ورود اسلام به ایران، قرآن نیز به جمع اقلام سفره هفت سین اضافه شد.

قبل از فرا رسیدن نوروز ایرانیان معمولا خانه تکانی کرده و با نظافت منزل آن را برای استقبال از بهار و مهمانان نوروزی مهیا می کنند. خانواده ها معمولا در لحظه تحویل سال در کنار هم جمع شده و این لحظه را کنار یکدیگر سپری می کنند. دید و بازدید بعد از شروع سال جدید یکی از مهمترین برنامه های مردم ایران در سرار تاریخ بوده است. در زمانهای قدیم معمولا پادشاهان، در نوروز مردم را به حضور پذیرفته و مشکلات آنها را حل می کردند و دستور به آزادی زندانیان و برگزاری جشن های مختلف می دادند. در زمان هخامنشیان نماینده اقوام مختلف از سراسر امپراطوری عظیم ایران به دیدار پادشاه در تخت جمشید می آمدند و با هدایا و پیشکش های مختلف در دروازه ملل منتظر می ماندند تا با میزبانی از بزرگان ماد یا پارس به دیدار پادشاه رفته و نوروز را به او تبریک بگویند. از دیرباز تا امروز هدیه دادن یکی از رسوم ماندگار و مهم در نوروز بوده است. هدیه ای که به آن عیدی می گویند و به مناسبت سال جدید و فرارسیدن نوروز به طرف مقابل اهدا می شود. انتخاب یک هدیه مناسب برای نوروز همیشه کار سختی است، چرا که باید هدیه ای انتخاب کنید که خوشایند طرف مقابل باشد. شما می توانید با مراجعه به بخش محصولات این سایت، بالبینگ های بی نظیر که با استفاده از متن و عکس دلخواه شما طراحی شده است را به عنوان هدیه نوروز تهیه نموده و به کسی که دوست دارید هدیه دهید.